Prof.Dr.Mehmet TANYAŞ
Maltepe Üniversitesi
Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölüm Başkanı
Lojistik Derneği (LODER) Başkan Yardımcısı
Kaynak kullanımı (sourcing), diğer bir deyişle satın alma (purchasing), “ürün, malzeme ve hizmetlerin kimden/nereden/hangi koşullarla temin edileceği konusundaki kararlarla sonuçlanan bir faaliyetler serisidir”. Bir şirketin performansı, o şirketin tedarikçileriyle olan iş ilişkilerinden önemli bir şekilde etkilenir. Satın alma, lojistikle kuvvetli ve yakın ilişkisi olan bir alandır. Satın alma departmanı kararlarını; ürüne olan gereksinim, tedarikçilerin temel özellikleri ve lojistik açıdan uygunluk gibi birçok etmeni göz önünde bulundurarak alır. Bir ürünün kalitesinin ve maliyetinin bir sınırı vardır. Tedarikçiler kendilerinin tercih edilmesi için katma değerli hizmetler ve özellikle lojistik olarak farklılaşmaya çalışırlar.
Tedarik zinciri yönetimi ise daha yüksek bir kapsam ve karmaşıklığa sahip lojistik olarak düşünülebilir. Tedarik zinciri, malların sadece bir yerden başka bir yere taşınması değil, asıl kaynağından tüketildiği yere kadar olan hareketidir. Tedarik zinciri, bir sonrakinin tedarikini sağlayan şirketlerin oluşturduğu büyük bir zincirdir. Bu zincir içerisindeki şirketler genelde birbirinden bağımsız şirketlerdir. Okuduğunuz bir kitabı düşünün. Bir matbaada üretilmiştir. O matbaa da kağıdı büyük bir olasılıkla bir kağıt satış şirketinden almıştır. Kağıdı, kağıt satış şirketinden matbaaya taşımak bu zincirdeki bir halkadır. Şimdi de kağıt satış şirketinden bir önceki aşamaya gelin ve kağıdın bir kağıt üretim şirketinden geldiğini ve sırasıyla onun da hammaddesini bir kereste şirketinden aldığını düşünün. Bütün bu halkaları bir araya getirin, artık bir tedarik zinciri vardır. Böyle bir zinciri planlamak ve yönetmek çok kapsamlı bir boyuttur. Tedarik Zinciri Yönetimi, etkinliği ve verimliliği arttırmak için halkaları(şirketleri) bir araya getirme yoludur. Her biri kendi alanında uzman olan bağımsız şirketleri birlikte ve entegre çalışır duruma getirebilmek çok kolay değildir. Bu durum sosyal bilimlerde Birlikte Hareket Etme Problemi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca şirketler müşteri ya da tedarikçileri ile iş birliği içinde çalışmayı kolaylıkla gerçekleştirirken, tedarikçilerinin tedarikçilerine ulaştıklarında ve zincirde daha da geriye doğru ilerlediklerinde işler daha da karmaşık hale gelmektedir. Ancak bir şirket yüksek verimlilikte çalışan ve rakiplerinin kuramadığı bir tedarik zinciri yapısı kurduğunda, önemli bir rekabet avantajı elde etmiş olacaktır. Peki tedarik zinciri entegrasyonu üyelerine ne gibi yararlar sağlamaktadır? Öncelikle zincirin parçası olan şirketler arasındaki iş birliği, riskleri azaltmakta ve gerçekleştirilen tüm lojistik faaliyetlerin verimliliğini arttırmaktadır. İkinci olarak ise zincir üzerindeki gereksiz fazlalıklar ve israflar ortadan kaldırılmaktadır. Bundan sonra rekabet şirketler arasında değil zincirler arasında olacaktır.
Günümüz dünyasında artık klasik satıcı-alıcı ilişkileri ile tedarik zinciri yönetimini başarmak olası değildir. Alıcının tedarikçileriyle operasyonel entegrasyonu gittikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Tedarikçilerle daha etkin ve verimli çalışmak şirketlerin en önemli hedefleri arasındadır. Bu kapsamdaki diğer bir boyut Değer Yönetimidir. Bu stratejide iki taraf, ilişkilerinin toplam değerini geliştirmeye çalışırlar. Artık, yeni bir ürün geliştirirken, her iki taraf da bu ürünün ortak operasyonlarına olumlu etkilerini en büyüklemek gibi çalışmalar yapmak durumundadır. Sanki tek şirket gibi davranmak, hem yalın hem de çevik (hızlı tepki veren) olmak zorundayız. Sektörde gidişat; az miktar, sık sevkıyat ve çok çeşit yönündedir. Günümüzde müşterilerle oluşturulan Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM-Customer Relationship Management) gibi, tedarikçilerle oluşturulan Tedarikçi İlişkileri Yönetimi (SRM-Supplier Relationship Management) çalışmalarına hız vermemiz gerekmektedir. SRM, tedarikçi seçme, değerlendirme, görüşme, sözleşme yönetimi, ilişki yönetimi, iş birliği geliştirme vd. faaliyetleri, öngörülen amaçlar doğrultusunda sistematize etme ve bir yazılım üzerinde gerçekleştirme sistemidir.
Hazırlayan: Ezgi Genç, Uşak Üniversitesi, Lojistik Yönetimi öğrencisi, Lojistikçilerin Sesi Proje Koordinatörü
