1.GİRİŞ
İlk çağlardan beri insanlığı meşgul eden en önemli konulardan biri; tüketim mallarının veya tüketim malları üretiminde kullanılan girdilerin bulundukları yerden tüketicilerin bulunduğu mekanlara uygun koşullarda aktarılması ve bozulmadan, kırılıp dökülmeden depolanması ve tüketicilere sunulması olmuştur. Bu gelişme günümüze ‘’lojistik’’ kavramı olarak yansımıştır.
İlk çağlardan bugüne geldiğimizde ise; dünya artık tamamıyla küreselleşme eğilimi içerisine girmiştir. Malzeme veya ürün akışı olan sistemlerde koordinasyonun sağlanması, faaliyetlerin düzenlenmesi ile ilgili yöntem ve tekniklerin bütününü kapsamasında lojistik ve tedarik zincirinin önemini ortaya çıkarmıştır. Hatta tedarik zincirleri, son yıllarda bir çok bilim adamının üzerinde çalışmalar yaptığı bir alan haline de gelmiştir.
Ayrıca ekonomik anlamda ülkeler arası sınırların her geçen gün kalktığı ve pazarlama çalışmalarının elektronik olarak yapıldığı da görülmektedir. Tek bir fabrikanın iyi bir dağıtım ağı ile tüm dünyaya satış yapabildiği görülmektedir.
Ancak günümüzde Lojistik kavramı, uygulamada Tedarik Zinciri Yönetimi kavramıyla çok sık aynı anlamda kullanılmaktadır. Oysa bu iki kavram birbirinden farklıdır.
Tedarik, Tedarik Zinciri Yönetimi ve Lojistik, Lojistik Yönetimi tanımları dikkate alındığında; bu iki kavramın birbirine benzediği ve dolayısıyla karıştırıldığı, yanlış algılandığı ve hangi kavramın diğerini kapsadığı ile ilgili çelişkiler, yanlış algılamalar ortaya çıkmaktadır. Arada çok büyük farklar olmasına rağmen uygulamada Nakliyecilerintabelasına Lojistik kelimesini eklemesi ile yapmadığı faaliyet alanını tanımladığı, lojistik zinciri faaliyetlerini yürüten firmalarında tedarik zinciri faaliyeti yaptıkları görülmektedir. Lojistik ve Tedarik zinciri yönetimi arasındaki çelişkileri ,farkları ortaya çıkararak bu alanda küresel gelişmeyi de dikkate alarak kavram bütünlüğü sağlamak gerekmektedir. Bu standartlığın sağlanması tanım bütünlüğünü, görev tanımlarının doğru yapılmasını, hukuksal işleyişin bu alanlarda da yol gösterme kolaylığını, iletişim, bilgi ve entegrasyonunu, firmalar arası faaliyet akışını, maliyet tasarrufunu, doğru zaman yönetiminin sağlanması gibi bir çok faydalarını da beraberinde getirecektir.
Bu amaçla anlama kolaylığı sağlaması için Lojistik ve Tedarik Zinciri tanım ve uygulamalarından yola çıkarak ikisinin de benzer ve farklı yönlerini karşılaştırılmış bir tablo halinde ortaya koyarak gelişmelere katkı sunmaya çalıştım. Bu nedenle tanımlardan yola çıkarak konu bütünlüğü içinde kavramları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmelere yer verdim..
Tedarik Zinciri, bir ürünün hammadde olarak var oluşundan malın tüketiciye ulaştırılmasından son faaliyetlerine kadar hareket ettiği zincirdeki tedarikçi, imalatçı, nakliye, depolama, satış, satış sonrası hizmet dahil tüm firmaları kapsar. Bu zincirdeki işleyişin, bağımlılık anlayışı içerisinde ve ilişki yönetimiyle düzenlenmesi Tedarik Zinciri Yönetimi adını alır.
Lojistik ise, ürünlerin bir tedarik zinciri boyunca hareket etmesi ya da durması için yapılması gerekli tüm isleri ve bu zincir boyunca ürünle birlikte akış halinde bulunan bilgi ve riskin yönetimini kapsamaktadır. Dolayısıyla, Lojistik Yönetimi de bu işlerin sağlıklı bir şekilde ve planlandığı gibi yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Lojistik Yönetimi ; “Müşteri gereksinmelerini karşılamak üzere, üretim noktası ve tüketim noktaları arasındaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yöndeki akışları ile depolanmalarının etkin ve verimli bir şekilde planlanması, uygulanması ve kontrolünü kapsayan tedarik zinciri süreci aşamasıdır.
Tedarik Zinciri Yönetimi ; Tedarik zincirinin ve bu zincir içinde yer alan tüm şirketlerin uzun vadeli performanslarım arttırmak amacıyla, söz konusu şirketlere ait işletme fonksiyonları ve planlarının, zincirdeki tüm şirketleri kapsayacak şekilde, sistematik ve stratejik koordinasyonudur.
2.LOJİSTİK VE TEDARİK ZİNCİRİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
LOJİSTİK YÖNETİMİ AÇISINDAN | TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ AÇISINDAN |
| Lojistik; Bir ürünün ilk üreticiden son tüketiciye kadar olan nakliye işlemleri ile Lojistik piyasa tarafından talep edilen malların sağlaması, talep edilen yerlere, istenilen zamanda ulaştırılması işlemi sürecidir. | Tedarik: Üretim ya da rekabet sürecinde teklif vermek için dış kaynaklardan mal veya hizmet bulma ve kabul etme sürecidir. |
| Lojistiğin önemi; Yeni pazarlara ulaşma, üretim verimliliğini arttırma, coğrafi olarak kendi ülkesi dışındaki firmalarla teknolojik olarak rekabet etmesi için küreselleşen şirketlerin ortaya çıkmasına neden olması açısından önemlidir. | Tedarik zinciri yönetimi önemi, Müşteri hizmetlerini geliştirmeyi, stok maliyetleri ile planlama ve faaliyet harcamalarını azaltmayı, karar alma süreçlerini kısalttığı, tüm bunların doğal sonucu olarak da rekabet gücünü artırdığı için çok önemlidir. |
| Lojistik zinciri; Malzemeleri ihtiyaç duyulduğu yere ve zamanında istenilen özelliklerde ulaştırma işidir. | Tedarik zinciri, Hammadde’den tüketiciye uzanan uzun bir yoldur. Müşterileri, perakendeci ve toptancıları, üreticileri ve onların tedarikçilerin birbirine bağlayan bir ilişkiler ağıdır. |
| Lojistik Yönetimi; Tüm tedarik zinciri içinde yer alan hareketliliğin yönetilmesi faaliyetidir. Müşteri gereksinmelerini karşılamak üzere, üretim noktası ve tüketim noktaları arasındaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yöndeki akışları ile depolanmalarının etkin ve verimli bir şekilde planlanması, uygulanması ve kontrolünü kapsayan tedarik zinciri süreci aşamasıdır. İstifleme ve taşımacılık gibi firma içerisinde Meydana gelen bütün operasyonal faaliyetleri gösterir. TZY’nin bir bölümüdür. Kaynakların en iyi şekilde yönetimidir Farklı departmanlarda aktif bir rol oynamaz. Çünkü tedarik zinciri yönetiminin Araştırma, Pazarlama ve Üretim Departmanı sipariş ederek diğer organizasyonların işlerine katılma olasılığı daha yüksektir.. | Tedarik zinciri yönetimi, Organizasyon birimlerinin tedarik zincirleri ile entegrasyonunu; tedarik zinciri üzerindeki birimler arasında materyal, bilgi ve finansal akış koordinasyonunu sağlayarak firmanın rekabet gücünü arttırmayı amaçlayan, bilimsel teknik ve yöntemlere dayanan bir yönetim felsefesidir. TZY. zincir üzerinde bulunan bütün firmaların lojistik fonksiyonlarının operasyonel etkinliğin ve müşteri yanıtının sağlanması halinde varlığından söz edebileceğimiz bir kavramdır Lojistik Yönetimi’nin yeni sürümüdür. En düşük toplam maliyetle sağlanmasıdır. Çeşitli şirketlerle etkileşime girebilecek diğer kuruluşlarla etkileşime girdiği gibi, kuruluştaki diğer departmanlarla çalışırken kuruluş zinciri yönetimi gerekli görülür. |
| Lojistiğin Amaçları; Ürün, hammadde, ara mamul ve yardımcı malzemelerin ihtiyaç duyulduğunda, uygun koşullarda, ihtiyaç olan yerde en düşük maliyetle teslimatını sağlamaktır. Amaç Müşteri memnuniyetidir. | Tedarik zincirinin amacı, Yaratılan toplam değeri maksimize etmektir. Amaç Rekabet avantajıdır. |
| Lojistik Zinciri Fonksiyonları a) Sigorta b) İç nakliye c) Taşımacılık d) Depolama e)Gümrük f )Lojistik Faaliyetler g )Dış Kaynak Kullanımı ve 3PL | Tedarik zinciri fonksiyonları a) Bilgiteknolojileri b) Tedarikçi bilgileri c) Hammadde bilgileri d) İnsan kaynakları e) Finansalkaynaklar f ) Tedarik Zinciri Yönetimi g) Müşteriler h) Yönetimsel faaliyetler (planlama, organizasyon, yöneltme, koordinasyon, kontrol) ı ) TZY’i Faaliyetleri (paketleme, öngörme, envanter kontrolü,sipariş işleme tesis ve depo yeri seçimi, elleçleme, geri dönen malların elleçlenmesi vs.) |
| Lojistik Zinciri özellikleri, Malların hareketini ve bakımını organizasyon içine ve dışına entegre etme süreci Lojistik’tir. Bu kapsamda Lojistik; a.Hesap kitap yapma bilimi, hesapta becerikliliktir, b.Hareketliliğin yönetimi, matematik düşünme sanatıdır, c.Sürekli hareketliliğin içinde bitmeyen bir eylemdir, d.Bir sorgulama ve doğru plan program sanatıdır. e. Malzemeleri ihtiyaç duyulduğu yere ve zamanında istenilen özelliklerde ulaştırma işidir. f. Söyleneni veya yazılanı yapmaktır. g. Malın alındığı noktayla, tüketim noktası arasında yer alan hareket, depolama ve ilgili faaliyetlerin yönetimidir. h. Taktikseldir. ı. Doğru ürünün/hizmetin, doğru miktarda, doğru şartlarda, doğru yerde, doğru zamanda, doğru maliyetle, doğru müşteri için kullanabilirliğini sağlamaktır. | Tedarik Zinciri özellikleri, Tedarik zinciri faaliyetlerinin koordinasyonu ve yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi olarak bilinir. Genel anlamda görev özellikleri; a. Müşteri hizmet düzeyinin artırılması, b. Toplam tedarik zinciri gelirinin artırılması, c. Envanter düzeylerinin ve maliyetlerinin düşürülmesi, d. Operasyon ve kağıt işlerinin azaltılması, e. Dağıtım merkezlerinin konsolidasyonu, f. Sabit ve işletme sermayelerinin azaltılması, g. Bilişimin etkisiyle Tedarik Zincirindeki gelişme süreci de hızla artmaktadır. h.Talep ve sipariş yönetimi. ı.Satın alma. J.Planlama. k .Depo yönetimi. l. Sevkiyat (Taşıma) m. Stratejiktir, İşlemlerini entegre içinde yerine getirmektir. |
| Evrimsel olarak; Lojistik kavramı tarihsel olarak daha önce gelişmiştir. | Evrimsel olarak; Tedarik Zinciri Yönetimi, Lojistiğin sonucunda oluşturulan modern bir kavramdır. |
| LY unsurları; İnsan Kaynakları ve ekipman teknolojisi lojistik Faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütebilmek için gerekli olan önemli unsurlardır. | TZY unsurları; Değer zinciri üzerindeki firmalar arasında işbirliğinin sağlanabilmesinde bilgi teknolojilerinden faydalanılması önemli bir unsurudur. |
| Lojistik Yönetimi Hedefi;Tedarik noktasından son kullanıcıya doğru olarak ürünün ve iki yönlü ilgili akması yoluyla arzulanan düzeyde müşteri yanıtının sağlanması lojistik yönetiminin hedefidir. | Tedarik Zinciri Yönetimi Hedefi; Etkin müşteri yanıtının. firmalar arasında kurulan koordinasyon sayesinde sağlanması.TZY.de hedeflenmektedir. |
3.SONUÇ
İnsan faaliyeti ile ilgili hemen her alan lojistikten doğrudan veya dolaylı olarak etkilenir. Toplumsal ihtiyaçların hızla artması sonucu, lojistik ihtiyaçlarında buna paralel olarak hızla artmasına neden olmaktadır. Günümüzde büyük ölçekli firmalar dış ve iç tedariklerini, lojistik sektöründe faaliyet gösteren firmalar vasıtasıyla sağlamakta, bazıları ise kendi lojistik birimlerini oluşturmaktadır.
Geleceğe baktığımızda; Ticari sınırların ortadan kalkması, bilişim ve telekomünikasyon teknolojilerinin gelişmesi de çoğu şirketlerde lojistiğe olan ilginin artmasına neden olmuştur. Bu ilginin doğru değerlendirilerek ekonomik olarak küresel yapıda yer alan tüm firmalarla bağlantıların ortak kavram, tanım, uygulama davranışlarından geçtiğini ve ona göre gerekli yapıyı oluşturmanın atılacak adımlarda çok önemli olduğu unutulmamalıdır.
Bu bağlamdasonuç olarak sadece dağıtım, nakliyat, depolama vb. Hizmetleri yerine getiren firmalar lojistik firmaları anlamına gelmediği görülmektedir.
Lojistiğe sistem olarak yaklaşılırken lojistik faaliyetler olarak değerlendirilen operasyonlardan ulaştırma faaliyetlerinden sorumlu olanlara “Ulaştırmacı-nakliyeci”, sadece depolama yapanlara “ambarcı- depocu “ ve sadece satın alma işleminden sorumlu olanlara “tedarikçi” gibi sıfatlar verilmesi ve bu faaliyetlerin aynı çatı altında yürütülmesi halinde bir lojistik operasyondan söz etmek mümkündür. Örneklemek gerekirse evden eve, ev eşyası taşıma işi yapan bir şirket, bir limandan bir ambara 10-15 kamyonluk bir filo ile bedeli karşılığı yük taşıyan bir firma veya şehirlerarası insan taşıyan bir otobüs işletmesi, “Ulaştırma – nakliye” şirketidir. Sebze, meyve, et gibi bozulabilecek malzemeleri başka firmalar adına soğuk hava iklimlendirmeli depolarda belli sürelerde muhafaza eden bir soğuk hava depo işletmesi, büyük hacimli depolarda uzun ömürlü beyaz eşyaları depolayan bir girişimci veya limanlardan teslim alınan gümrük işlemleri biten malzemeleri sahiplerine verilinceye kadar muhafaza eden bir gümrük şirketinin yaptığı faaliyet “ambarcılık veya depoculuk” olarak adlandırılır. Bir üretim merkezi veya kurum adına ihtiyaçları piyasadan tedarik eden satın alma departmanının yaptığı faaliyete “tedarik veya satın alma” faaliyeti denir. Bir faaliyetin lojistik faaliyet olarak adlandırılabilmesi için bu faaliyetlerin tümünün hangi tanım altında yapıldığı doğru olarak tespit edilmeli ve profesyonel anlamda bir işletme tarafından yönetilmesi gerekmektedir. Gelişme adına eğer başarı bekleniyorsa her alanda uzmanlaşma, Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetiminde de yerini almalıdır. Bu kapsam da doğru tanım ve uygulamalarla Türkiye’nin rekabetçi üstünlüğünü sağlayacak olan Tedarik Zinciri ve Lojistik stratejilerinin geliştirilmesi ve sürdürülmesinde “Türkiye’nin teknolojik üs haline getirilmesi” vizyon olarak benimsenmelidir.
Loj.Uzm. Hasan ÖZGEN
lojistikcilerinsesi.biz
Berkay Yanarateş
Balıkesir Üniversitesi Temsilcisi
