Bilindiği üzere ülkemizde lojistik sektörü iç ve dış ticaret sektörünün gelişimine bağlı olarak gelişim göstermektedir. Pandemi sürecinde de ülkemiz tüm zorluklara karşı başarılı bir performans göstermiştir. Ancak faaliyetlerin daha etkin ve verimli bir şekilde yapılmasının sağlanması için süreç bazlı inovasyonlara, değişen müşteri isteklerinin karşılanması için Ar-Ge çalışmalarına gereksinim vardır. Bazı lojistik şirketlerimiz Ar-Ge Merkezleri oluşturup bilişim uygulamaları bazında geliştirmeler bulunsa da ürün/hizmet geliştirme de ne kadar başarılı oldukları ayrı bir değerlendirmeye tabidir.
Lojistik sektörü ürünlerin, müşterilere doğru zamanda, doğru miktarda, doğru şekilde, doğru evrak ve doğru maliyetlerle ulaştırılması görevini üstlenen dünyanın en kritik sektörlerinden biridir. Bu nedenle, bu alanda Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarına büyük ihtiyaç bulunmaktadır. Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarında iş birliği, sinerji ve gerekli altyapı son derece önemlidir. Teknoparklar gibi kümelenme çalışmaları ile bu kriterleri bir düzeye kadar karşılayan alanlardır. Örneğin Dünya’daki Gıda Vadileri tarım-gıda sektörü için inovasyon merkezleridir ve gıda değer zincirlerinin önemli bir parçası olarak görülmektedir. Bu tip merkezler, tarım sektörlerinin verimlilik oranlarının yüksek olduğu Hollanda (örneğin: Food Valley Organization), Amerika Birleşik Devletleri (örneğin: Food Hub) gibi ülkelerin yanı sıra sektörün atılımlarla dönüşüm içinde olduğu Güney Kore (örneğin: Foodpolis), Çin (örneğin: Jilin Food Zone), Hindistan (örneğin: Food Park) gibi ülkelerde de yer almaktadır.
Lojistik vadisi ekosistemi, dünya çapında lojistik sektörü ilgili yenilikçi çözümleri gerçekleştirebilmek için girişimciler, şirketler, araştırma kurumları, eğitim ve devlet kurumları arasındaki iş birliği şeklinde tanımlanabilir. Bu tür bir oluşum lojistik ve tedarik zincir ekosistemindeki farklı paydaşları bir araya getirecek, güven ve iş birliği ortamı yaratacak, ölçek ekonomilerine ulaşmak, değer zincir verimliliğini ve yaratılan değeri artırmak gibi amaçların etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.
Çok sayıda özellikle küçük ve orta büyüklükte olan taşımacılık ve lojistik şirketleri, genelde değişen müşteri gereksinmelerinin belirlenmesine, Ar-Ge ve Yenilikçilik çalışmalarına, uluslararası pazarlara erişmekte yetersiz kalarak lojistik sektöründeki birçok fırsatı ve gelişmeleri kaçırmaktadır.
Lojistik Vadisi, Ar-Ge ve teknoloji girişimcileri ile Lojistik şirketleri ortak hedefler çerçevesinde kurumsal bir yaklaşımla eşleştirmeyi, rekabet gücünü ve küme ürünlerinin katma değerini artırmayı, lojistik değer zincirlerini kısaltarak yalın ve çevik bir zincir oluşturmayı amaçlayan inovasyon aracısı olacaktır (Innovation Broker).
Lojistik Vadisi kurulması durumunda tedarik zinciri ve ekosisteminde yer alan oyuncular bir araya gelerek birbirleri ile ticari alışveriş yanı sıra bilgi ve deneyim paylaşımda bulunarak, darboğaz oluşturan veya ilerlemeye açık alanlara yönelik AR-GE ve Yenilikçilik çalışmalarının yapılmasına olanak sağlanacaktır. Söz konusu vadi, bilgi ve girişimciliği bir araya getiren, lojistik araştırmalarının merkezi konumunda ve inovasyon temelli bir alan olacak, çok sayıda ulusal ve çok uluslu lojistik ve bilgi tedarikçisi şirkete ev sahipliği yapacak, lojistik ve tedarik zinciri yönetimi alanında yenilikçi fikirleri geliştirmede birlikte ve işbirliği içinde çalışacakları ortamı sağlayan bilgi üretim merkezi olacaktır.
Lojistik Vadisi, kamu ve özel sektör finansmanı ile kurulmalı, işletmesi özel bir şirket tarafından yapılmalı, yönetim ve danışma kurullarında kamu, özel sektör ve akademik kesimlerden temsilciler yer almalı, dünyadaki benzer kuruluşlar ile iş birliği içinde çalışmalıdır. Kurum performansı, fikirlerin ticarileşmesi üzerine oluşturulmalıdır. Vadi içinde ilgili üniversite birimleri ile araştırma enstitülerinin olması da sağlanmalıdır. Vadide yer almak üzere beş tür kurum tanımlanabilir: Lojistik Şirketlerin Ar-Ge Birimleri, Teknoloji Tedarikçileri, İçerik Sağlayıcılar (Content Providers), Servis Sağlayıcılar ve Üniversiteler. Vadi içinde ticari operasyon yapılması söz konusu olmamalı, pilot üretim tesisleri, test alanları olmalıdır.
Lojistik Vadisi en küçüğünden en büyük şirkete kadar tüm üye şirketlerine en güncel ve doğru bilgiyi sağlamak, en iyi ortak tesislere sahip olmak, üye şirketleri bilgi tedarikçilerine ve potansiyel ortaklara bağlayarak yenilikçiliklerini ve büyümelerini hızlandırmak üzere kurulmalıdır. İş dünyasının gereksinmelerine göre, önümüzdeki yıllar için otonom araç, blok zinciri, iş analitiği vd. yenilikçilik alanlarını belirlenmeli ve desteklemelidir.
Lojistik Vadisi aşağıdaki temel faaliyetleri gerçekleştirmelidir:
- Başlangıç Desteği, Şirket Kurulması
- Yenilikçiliğin Desteklenmesi, Hukuk, Fikri Mülkiyet Hakları, İnovasyon ve Teknoloji Danışmanlığı
- Ulusal ve Uluslararası İş Ortakları Bulunması
- Mevcut Tesislerin Kullanımı
- Üye şirketlerin ülke ve dünyada sektörel büyümelerinin desteklenmesi
Bu çerçevede vadi aşağıdaki hizmetleri üye şirketlere sağlamalıdır:
- öngörü ve problem teşhisi,
- izleme, tarama ve bilgi işlem,
- eşleştirme ve arabuluculuk,
- test, onaylama,
- eğitim,
- akreditasyon ve standartlar,
- düzenleme ve tahkim,
- IP (internet protokolü) koruması,
- ticarileştirme: sonuçların kullanımı ve değerlendirilmesi.
Vadide aşağıdaki tesisler bulunmalı ve üye şirketler bu tesislerden bedeli karşılığı yararlanmalıdır:
- laboratuvarlar,
- pilot tesisler, deneme alanları,
- Ar-Ge ve yenilikçilik çalışmaları için ekipman veya hizmetler,
- Konferans, eğitim ve çalıştay salonları
- Fuar ve sergi alanları
- Sosyal alanlar
Lojistik vadisinde yer almak ücretli üyelik ile mümkün olmalı, ulusal ve uluslararası lojistik şirketler ve bilgi tedarikçileri büyüklüklerine göre farklı kategorilerde giriş ve yıllık ücret ödemelidir. Start-up üyelik ücreti en düşük düzeyde tutulmalıdır. Üyelere aşağıdaki hizmetler verilmelidir:
- Yenilikler ve iş projeleri: Yerel veya küresel ölçekte en yeni projelere katılma olanağı,
- Destek Programlar: Girişimcilerin işlerini büyütmelerini sağlayacak startup ve scaleup programlarına katılma olanağı,
- Tematik platformlar: “Akıllı ve Dijital Teknolojiler” gibi tematik platformlara ve iş oturumlarına katılma, iş geliştirme ve pazarlama konularında öneriler alma olanağı,
- Gelişim toplantıları: Uluslararası ve ulusal çeşitli etkinliklere ve şirket gezilerine katılma olanağı,
- Müşteriye Özel Araştırma: Ürün bazlı yenilik geliştirme ve pazarlama bilgileri veren yenilik taraması hizmeti alma olanağı,
- Güncel Bilgilendirme: Periyodik yayınlarda yer alma, şirketlerin çalışmalarını bu ortamlarda yayınlama olanağı,
- Fuar Olanakları:Lojistik vadisinin ortak katılımcısı olarak indirim kuponu ile uluslararası ticaret fuarlarına katılma ve vadinin fuar ve sergi alanlarından yararlanma olanağı,
- Web tanıtımı: Şirket sayfası ve inovasyon profili ile dünyanın her yerinden web sitesi ziyaretçileriyle bağlantı kurma olanağı,
- Lojistik Vadisi üyeliği: Üyeliği şirket web sitesine koyma, pazarlama iletişiminde üye logosunu kullanma olanağı
- Eşleştirme: Yeni girişimi veya projeleri (start-up) potansiyel iş ortaklarıyla tanıştırma olanağı
- Uluslararası İş İlişkileri: Uluslararası ortaklar ağından ve pazara erişimden yararlanma, uluslararası delegasyonların ziyaret programında yer alma, uluslararası tur organizasyonlarına katılma ve yeni iş ortaklarıyla tanışma olanağı.
Ülkemizin sahip olduğu coğrafi üstünlükleri ve lojistik yetkinlikleri en iyi şekilde değerlendirerek uluslararası düzeyde lojistik firmalar oluşturmak, dünya lojistik sektörü pazar payından daha fazla pay almak ve bölgemizin lojistik üssü olmak için Ar-Ge ve yenilikçilik çalışmalarına daha fazla önem vermeli ve uluslararası düzeyde bilgi ve ürün üreten Lojistik Vadileri oluşturmalıyız.
Prof.Dr.Mehmet TANYAŞ
Maltepe Üniversitesi
Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölüm Başkanı
Lojistik Derneği (LODER) Başkanı
mehmettanyas@maltepe.edu.tr
Makale Organizasyonunu Yapan:
Ayşe KARAKAYA
Lojistikcilerinsesi.biz
