2018 yılında Sakarya Üniversitesince düzenlenen Intraders Uluslararası Ticaret Konferansı’nda yapılan sunum ile Butik Lojistik kavramı literatüre girmiştir. Bu kavramın tam olarak açıklanması için öncelikle Butik kelimesinin TDK tanımına bakmak gerekir. TDK’ye göre Butik kelimesi giyim eşyası ve süs eşyaları satan dükkân anlamına gelmektedir. Kavramın aynı zamanda bireyin özelinde aldığı eşya veya ürün olarak tanımlandığı söylenebilir.
Hizmet sektörü bağlamında bakıldığında Butik kavramı pek çok alanda kullanılmaktadır. (Tarım: Butik Üretim, Perakende: Butik Mağaza, Gıda: Butik Lokanta, Turizm Butik Otel vb.)
Butik lojistik, şimdiye kadar özel veya belirli bir lojistik faaliyetin yapılmadığı, normal çalışma koşulları ve lojistik uygulamalar arasındaki uygulamalar dışında, şirketin sadece hizmet verdiği müşteriye, tarafından yürütülen hizmet şekli olarak tanımlanabilir. Burada hizmet müşterilerin talepleri doğrultusunda şekillendirilerek yürütülür.
Butik lojistik hizmet kavramının içerisinde bulunan butik taşımacılık; ekipmanlardan organizasyona araç türlerinden yönetime kadar her aşamanın yatırımını kurumun organizasyon yapısına göre belirler. Sorunların çözümleri kişiler olarak ortaya çıkarılır.
Gelişen dünya ile birlikte işletmeler, müşteri veya tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmaya başlamışlardır. Bu nedenle şirketler müşterilerini memnun etmek için farklı hizmet arayışında girmişlerdir. Gelişen dünya ile birlikte ortaya çıkan stratejilerden biri de niş pazarlama kavramıdır. Değişen bir yapıda olarak benzer özelliğe sahip mal ve hizmet ihtiyacında olan kişi ve kurumlara, daha değişken bir yapıda bulunan taleplerini karşılamak amacı ile gerçekleştirilen faaliyetler olarak tanımlanan Niş pazarlamada temel amaç, müşterinin taleplerini/isteklerini doğru anlayarak uygun şekilde bu taleplere yanıt vermekte, beşeri ilişkileri geliştirerek şirket ile müşteri arasında güçlü bağlar kurmaktır. Günümüzde bakıldığında müşteri talepleri devamlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu talep ve ihtiyaçlara kişisel olarak dönütler sunmak firmaların bağlantılarını güçlendirmek açısından çok kıymetlidir. Burada niş pazarlamanın faydasını ve özelliklerini görmek için kitlesel pazarlama ile arasındaki farklara bakmak uygun olacaktır.
Tablo1: Kitlesel Pazarlama ve Niş Pazarlama Arasındaki Farklar
Kaynak: Ercan, G.B. (2007), Niş Pazarlama Stratejilerinin Turizm Sektöründe A Grubu Seyahat Acentelerinde Uygulanması: ETS Tur Örneği
Bu bağlamda bakıldığında niş pazarlama şirketlere rekabetten uzak bir ortam yaratarak i çok katlı avantajlar sunmaktadır. Bu avantajlar ebetteki müşterinin talepleri doğrultusunda alacağı özel hizmet ile sağlanmaktadır.
Lojistik firmaları bağlamında bakıldığında bu şirketlerin, müşterisi var oldukça varlıklarını en üst seviyede tutabilecek şirketler oldukları görülmektedir. Yani devamlı inovasyon bu firmalar için olmazsa olmaz niteliğindedir.
Lojistik iş düzeninin oluşması ve bu iş düzeninin şu ana kadar gerçekten uygulanmamış olması ve sadece müşteri odaklı olarak yürütülüyor olması sektör açısından butik anlamını vermektedir. Lojistik firmalarının bazı organizasyonları müşteriler için proje bazlı butik bir süreçtir. Lojistik firmaları satış pazarlama çalışmaları yapılırken niş işletmelerinin hedef müşteri portföylerine göre faaliyet gösterdiğini iletebilmektedir.
Butik Lojistik, özellikle lojistik firmalarından kaliteli hizmet alamayan küçük ve orta ölçekli işletmelere, konvansiyonel lojistik hizmetlerinin yanı sıra özel butik hizmetler de sunmakta ve sadakati artırmayı hedeflemektedir. Ayrıca, spesifik hizmet ihtiyacı olan firmaların müşteri odaklı ihtiyaçlarını karşılamak için gerçekleştirilen hizmetleri içerir. Özellikle üst segmentteki araçların depolanması, sigortalanması ve taşınmasında, depoda verilecek hizmetlerin ihtiyaca göre belirlenmesi için farklı uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Lojistikte hizmet alımının doğru uygulanması için ebetteki birçok fonksiyonun doğru uygulanması gerekmektedir. Sıralayacak olursak bu fonksiyonlar doğru ürün, tam miktarda, uygun şartlarda, doğru yere, istenilen zamanda, doğru alıcıya ve uygun maliyette sağlanmasıdır.
Lojistik sektöründe müşterinin taleplerine göre uygulanan her aksiyon aslında müşterinin kendine özgü yani butik, niş hizmeti talep etmesiyle ortaya çıkan Niş Pazarlama şeklinde kendini göstermektedir.
Bu eksende lojistik firması Müşteri sermayesinin en önemli unsurunun bilgi olduğu bilinciyle müşterilerle çalışır, onları ürün ve hizmet üretme sürecinde güçlendirir, onlara özel mal ve hizmetler üretir ve proaktif davranışlarla piyasa koşullarına cevap verirken, müşteri sayısını ve sadakatini artırmaktadır.
Hizmet alanın memnuniyeti arttıkça fiyat konusu denklemde ikinci hatta üçüncü sıralara gerilemektedir.
Her tür sektörde olduğu üzere lojistik sektöründe de müşteri odalılık çok önemli bir yerdedir. İnovasyon çalışmalarına önem vermeleri ve kendilerini teknolojik gelişmelerin hızı ile eşit bir hızda geliştirmeleri gereken lojistik şirketleri bu sayede müşterinin sadakatini ve müşteri ilişkilerini geliştirmeye katkı sağlamaktadır. Bu durum lojistik şirketi açısından sermayeye büyük ölçüde katkı sağlamaktadır. Butik Lojistik uygulaması da bu memnuniyetin sağlanması açısından ortaya çıkan değerli bir kavramdır. Değişen ve gelişen dünyayla birlikte yine gelişen ve değişen müşteri taleplerini karşılamak için niş pazarlama tekniğini kullanan lojistik şirketleri her zaman kazan-kazan üzerine kurulu iş ortaklıkları sağlamaktadır. Önümüzdeki birkaç yıl içinde bilim ve teknolojinin lojistik sektörü üzerindeki etkisi artarak devam edecek ve bu yönde gelişerek müşterilerine hizmet verebilen lojistik işletmeler sürekliliğini sağlayabilecektir.
Yazar: Halit KAYA
Hazırlayan: Ezgi GENÇ, Uşak Üniversitesi Lojistik Yönetimi öğrencisi, Lojistikçilerin Sesi Proje Koordinatörü.
