Geçtiğimiz aylarda gerilimin gittikçe tırmandığı Ukrayna’da işgal perşembe sabahı erken saatlerde başladı. Uydu görüntülerine dayanan ABD tahminlerine göre, Rusya, Ukrayna sınırları boyunca yaklaşık 150.000 asker yığdı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rus Ordusunun saldırgan tutumu, Ukrayna’nın barışçıl ve diplomatik çözüm niyetlerinin aksine bir yönde devam edeceğe benziyor. Bölgedeki krizin ve doğrulanan savaş tehdidinin olası ekonomik etkileri de gün geçtikçe ağırlaşarak büyüyor. Rusya agresyonunun bu defada Ukrayna topaklarında sergilediği bu tutum, küresel tedarik zincirlerini nasıl etkileyecek sorusunu da haklı olarak sordurmaya başladı.
- Artan Taşıma Maliyetleri
Pazartesi günü, Putin yönetimi Doğu Ukrayna’daki iki ayrılıkçı bölgenin bağımsızlığını tanıdıktan sonra, Bölgenin en büyük ekonomik gücü Almanya buna Nord Stream 2 olarak adlanadırılan gaz boru hattının sertifikasyonunu durdurarak yanıt verdi. Almanya’nın yıllık tüketiminin %50’sinden fazlasını sağladığı Rus devlet şirketi Gazprom tarafından işletilen yaklaşık 15 milyar dolar değerindeki şirket, Nord Stream 2 hattı ile yılda yaklaşık 55 milyar metreküp gaz sağlamakta.
Brent 2014’ten bu yana ilk kez varil başına 105 doların üzerine çıkan petrol fiyatları bu sıçrayış ile beraber ulaşımda yaşatacağı sıkıntıyı bir kez daha açıkça gösterdi. OPEC analistleri, ABD kaya petrolü ve İran gibi kaynaklardan önemli miktarlarda petrol arzı sağlanana kadar, Brent’in varil başına fiyatının 100 dolar üzerinde kalacağını öngörüyor ve uyarılarını bu yönde yapıyorlar.
- Yükselen Elektrik Fiyatları
Gaz fiyatlarındaki artış ulaşım maliyetlerinde tırmanışa neden olurken, artan doğal gaz fiyatlarıda küresel tedarik zincirlerini etkiliyor. Doğal gaz elektrik üretiminde alternatif bir kaynak olarak kullanılmakta. Artan elektrik fiyatları, tesislerine güç sağlamak için bu enerji türüne bağımlı olan üretici, distribütör ve perakendecilerin karlarını düşürürken, tüketim mallarına da yansıyacak ekstra kalemler olarak görülüyor. Bu, arzının yaklaşık %35’ini Rusya’dan sağlayan Avrupa için geçerliliği ve önemi yüksek olan bir konu.
Toplam sıvı doğal gaz (LNG) arzının %10’unun Ukrayna üzerinden Avrupa Birliğine taşındığı boru hatları, bölgedeki çatışmalar sırasında zarar görebilir. Bu olası zararı önlemek adına, Ukrayna boru hattındaki akışı kesmeye karar vermesi, Avrupa Birliğini enerji konusunda bir açmaza sürükleyebilir. Bunların yanı sıra en kötü senaryo olarak, Putin yönetiminin batı bloğu yaptırımlarına karşılık olarak, zaten Avrupa’ya azaltmış olduğu ihracatını daha da kısıtlaması korkulanların arasında.
ABD ve Katar’dan gelen LNG, AB’nin Ukrayna üzerinden gaz akışındaki kesintilere bir nebze dayanmasına yardımcı olabilecek olsa da tamamen kesinti halinde Avrupa için korkunç bir tablo oluşturması beklenmekte. Tabi kesinti ve ihracatı yok etmenin finansal etkileri de Rusya için iyi olmayacaktır.
- Siber Savaş
ABD, Çin, İsrail ve Birleşik Krallık ile beraber Rusya’da, en glişmiş siber savaş yeteneklerine sahip uluslar arasında gelmekte. Rusya, siber savaş yeteneklerini en agresif biçimde kullanması ile de ün sahibi. Örnek olarak, kesin kanıtlanmamış olmakla beraber 2008’deki askeri harekat sırasında Gürcistan’a saldırmak için siber silahlar kullanması ve 2014 yılı başlardın Ukrayna’ya saldıran Cyber Snake programlarının Rus kökenli olmasına inanılması var.
Ukrayna vergi raporlama yazılımlarına yönelik 2017’de NotPetya saldırısı birkaç saat içinde tüm dünyaya yayılmıştı. Saldırı sonuçları olarak liman işleyişlerinin aksaması, üretim tesislerinin durması ve devlet kurumlarının çalışmalarının engellenmesi gösterilebilir. New York Federal Rezerv Bankası, FedEx, Maersk ve Merck gibi önemli işletmelerinde bu saldırı sonrasında kayıplarının toplam 7,3 milyar dolar olduğu tahmin edilmekteydi.
Rusya’nın yaptırımlara olan öfkesi, Batı’ya yönelik siber savaşa yol açabilir, yaygınlaşan kurumsal yazılımlarına karşı olan bu tehdit binlerce şirketin tedarik zincirlerinin etkili yönetim becerilerini olumsuz etkileyebilir. Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın potansiyel etkilerinin tümü arasına, dijital dönüşümü en çok etkileyecek sonuç olarak karşımıza çıkan siber savaş olasılığıda eklenmiştir.
Savaş başta insani olmakla beraber, ekonomik, diplomatik ve siyasi olarak herkesin bilmesi gereken bir yıkıma yol açıyor.
Düzenleyen: Sümeyye Durmaz
Uluslararası İlişkiler
Kaynak;
