İçinde bulunulan çağda dünya sürekli olarak değişim geçirmektedir. Ülkeleri bir araya getiren bu değişim, sistemin getirisi olan olumlu etkileri daha fazla ve olumsuz etkileri daha az hissetmek üzerine bir amaç belirlemiştir. Bu hedef doğrultusunda ülkeler sınırlarını ortadan kaldırmakta, ticari anlamda tek güç olmaya çalışmaktadır. Küreselleşme kavramını aktif olarak her alanda kullandığımız bu zamanda, uluslar arası sermaye ve ticaret yoğunluğunu göstermektedir. Bu günlerde tüm dünyada ortaya çıkan küresel kriz kavramı, tek güç olarak hareket etmekte olan ve bunu arzulayan ülkeleri etkisi altına almıştır.
Krizden etkilenen sektörler arasında lojistik sektörü de bulunmaktadır. Uluslar arası pazardaki ve ulusal pazardaki kriz, tüm dünyayı olduğu gibi ülkemizi de etkilemiştir.
Doğrudan veya dolaylı yolla pazara ürün, hizmet sunan işletmelerin faaliyetlerini etkileyen koşulların tümü rekabet kavramını ortaya çıkarır. Lojistik sektöründe de ulusal ve uluslararası pazarda bir rekabet söz konusudur. Bu rekabet, fiyat, kalite, hizmet, destek v.b. birtakım faktörlere dayanmakta ve işletmelerin amaçlarının gerçekleştirilmesinde etkili olmaktadır.
Günümüzde rekabet anlayışı hizmet üstünlüğü ile belirgin hale gelmiştir. Hizmette rekabet kaliteyi arttıran ve şirketlerin varlığını sürdürmeleri için gerekli olan bir olgudur. Günümüzdeki küreselleşme kavramı ile hem rekabet yoğunluğu hem de bu rekabetlerin çeşitliliği artmıştır.
Küresel rekabet ortamı işletmeleri ürün ve hizmetlerinde ekonomik üretime ve kaliteli hizmet sunumuna itmiştir. Lojistik sektörünün bu bağlamda gelişimini de rekabet yani işletmenin kendi üretim faaliyetlerini diğer işletmenin faaliyetleri ile birleştirmesi sayesinde olmuştur. Bu durum lojistikte sistemlerin gelişimini sağlamıştır.
Küreselleşmenin sunduğu yapı içerisindeki bu yeni ekonomik durum bilhassa toplam maliyeti miniminize etmeye çalışmakla ortaya konulmuştur. Tedarik zinciri yönetimine bağlı olarak lojistik hizmetlerin ve dolayısı ile lojistik hizmet sunan şirketlerin önem noktası maliyetleri minimum seviyeye indirmek olmuştur.
Lojistik faaliyetleri; işletmelerin bu küresel ortamda ön plana çıkması için gerekli rekabet gücünü doğrudan etkileyen bir performans boyutu haline gelmiştir.
İşletmelerin rekabette üstünlük elde edebilmesi için, faaliyetlerinin üretilen ürünlere kattığı değerin, rakiplerin faaliyetlerinin değerinden daha fazla olması gerekir. Tersi durumda işletmede değer yaratılsa dahi rekabet üstünlüğünden söz edilemez.
İşletmelerde yürütülen faaliyetler sonucunda rekabet üstünlüğü sağlayabilen değerler iki iki madde de açıklanabilir:
- Faaliyetlerin maliyetlerini azaltarak maliyet üstünlüğü elde edilecek değer artışı sağlanması yoluyla,
- Üretilen ürünlerde müşterilerin değer verdiği bir farklılık yaratılması ve bunun karşılığında da piyasa fiyatının üzerinde bir fiyat uygulanarak bir değer artışı yaratılmasıdır.
Lojistik yönetimi; üretim süreçlerinde ve ihraç edilen malların tesliminde önemli bir yere sahip oldukları için ülkelerin de rekabet gücünü belirleyen bir faktör konumundadır.
Etkin biçimde yönetilen lojistik sonucu, maliyet düşürücü ve üretim artırıcı etkilerin yanı sıra, kalite yükseltici ve müşteri memnuniyetini artırıcı dolayısıyla da pazar payını büyütme ve rekabet gücünü artırma söz konusudur.
İyi yönetilen lojistik sistem sayesinde;
• Stok seviyesinin kontrolünde, üretim seviyesi ile teslim ve satış işlerini optimum düzeyde tutulması zaman ve nicelik yönünden en iyi ve ekonomik sayılan materyali elde bulundurulması sağlanmaktadır.
• Depolama faaliyeti ile sağlanan; üretimi destekleme, ürün birleştirme, stoklama, yükleme ve dağıtım, konsolidasyon işlemleri başarı ile gerçekleştirilmektedir.
• Taşımacılık faaliyeti ile müşteri memnuniyetinin sağlanabilmesi adına bir taraftan rakiplerin daha kısa sürede ürün ve hizmetlerin ulaştırılması hedeflenirken, diğer taraftan ulaşım maliyetleri düşürülmekte böylece rekabet üstünlüğü sağlanmaktadır.
Rakebt analizinin en kolay ve doğru yapılabileceği yöntemlerden biride SWOT analizidir.
Küresel kriz ekseninde lojistik sektörü ve rekabet gücüne ilişkin yapılan SWOT analizinde :
Çıkan sonuçlara göre verilen cevaplardan oluşturulan yüzdelik tabloları aşağıdadır.
Lojistik sektörünün özellikle aşağıdaki hedeflere odaklanacağı ve sektörel gelişimini rekabet içinde tamamlayacağı öngörülmektedir:
- Doğru müşterinin seçimi ve ihtiyaç tespitlerinde isabet sağlamak
- Müşteri hizmet düzeyini yükseltmek
- Mevcut ürün yelpazesini geliştirmek
- Lojistik maliyetlerin optimizasyonu (özellikle işlem ve zaman maliyeti)
- Hizmet kalitesinin artırılması
- Gümrük geçişlerinin kolaylaştırılması
- Mevzuatın düzenlenmesi ve işlemlerin basitleştirilmesi
- İletişim ve bilgi teknolojileri alt yapısının oluşturulması
- Kar hedeflerini ön plana almak
- Müşteri tatmini – firma değeri dengesini sağlamak
- Stratejik kontrol (kar akışını ve faaliyetleri yürütme)
- Müşteri ürününe özel taşımacılık
- İnteraktif ve otomasyon destekli depolama
- Proje taşımacılığı ve yönetimi,
- Lojistik amaçlı bilgi üretimi ve insan kaynakları eğitiminde başarılı olmak
Krize yönelik alınması gereken tedbirleri ise şu şekilde özetleyebiliriz:
- Kaynak verimlilik seviyelerini arttıracak tedbirler ( kişi başı, araç başı, personel başı katma değer artışlarını sağlamak ),
- Ücret ödemelerinde performansa bağlı değişken ödemelerin toplam ücret içinde ağırlığını arttırmak,
- Kapasite Kullanım oranlarını Sabit ve Değişken Kapasiteleri iyi yöneterek yüksek tutmak,
- Geri dönüşü bir yıldan uzun vadeli sabit yatırımları ertelemek,
- Tahsilât vadelerini uzatma baskısına direnmek ve vade ile rekabet etmekten kaçınmak,
- Ticari alacaklarla ticari borçların değişik para cinslerinden olduğu uluslararası işlerde vadeli sermaye piyasalarını kullanarak kur riskini hedge etmek
- Müşteri karlılıklarını iyi takip etmek zararına hizmet verilen müşterileri elemek
- Sektör bazında değişik fiyat vade promosyon ve hizmet portföyleri oluşturmak
- Bölgesel temelde değişik satış ve hizmet paketleri geliştirmek
- Maliyet yapısında sabit maliyetlerinin ağırlığını azaltıp değişken maliyetlerin ağırlığını arttırmak
- İş birliktelikleri oluşturarak maliyet paylaşımları vasıtası ile verimlilik sağlamak
- Kısa vadeli finansal kredileri mümkünse daha uzun vadelilerle değiştirmek ve kredi limitlerini önceden yükseltmek
Kürsel krizin doğurduğu rekabet ortamında doğru, güvenilir, karşılaştırılabilir, sonuç çıkarmaya yönelik bilgilerin önemi yüksektir.
sektördeki işletmelerin ilk olarak derinlemesine analiz yeteneği olan, bilgileri olabildiğince doğru zamanlı ulaştıran bir maliyet yönetimi sistemine olan ihtiyacı açıktır. Bu ihtiyaç lojistiğin her alanında hissedilmektedir. Maliyetler üzerindeki gerekli kontrol ve düzenlemeler güvenilir ve optimum verimliliği sağlamaya yardımcı olacaktır.
Yapılan analiz sonuçlarından da anlaşılmaktadır ki; lojistik sektörünün rekabet gücünü maksimum ve sürdürülebilir kılması için maliyet ve verimlilik ekseninde yaşama stratejileri ve ilerleme stratejileri arasında denge kurması gerekir. Krizin etkilerini göz önüne alırsak gelecekte ve günümüzde lojistikte özellikle operasyonel işlem maliyetleri ve diğer operasyon zaman maliyetlerinin optimize edilmesi önerilebilir. Yine stok maliyetlerinin azaltılması hatta sıfır stoka yakın bir çalışma ortamı verim sağlayabilir. Hızlanan ve değişen dünya üzerinden zamanın önemi açıkça görülmektedir. Bu sebeple teslim sürelerinin kısaltılması, kapıdan kapıya teslimat ortamının oluşturulması… gibi mal akışının hızlandırılmasına yönelik tedbirlerin alınması da lojistik performansı arttıracaktır.
En Önemli unsurlardan biri de bilgi teknolojisi alt yapısıdır. Fiziki hareketlere ilişkin bilgilerin ve verilerin niteliği her iki taraf için de için önem arz etmektedir ve bu lojistik performansını doğrudan etkilemektedir. Bir diğer unsur ise kalifiye elemandır. Sektör çalışanlarının eğitimini kendi belirlemeli ve gerekli eğitimi almış mezunlar ile çalışmalarını sürdürerek verimi arttırmalı, bilgiyi daima taze tutmalıdır. Sektörün küreselleşen dünyaya ayak uydurması ve istenilen hedeflere ulaşması için temel yol ; lojistik fiziki alt yapısını ve gümrük geçişlerini kolaylaştırması, uyumlaştırmanın basitleştirilerek taşımacılık mevzuatına uygun düzenlemelerin yapılması gibi çalışmaların yapımında ve sektörün tüm taraflarının işbirliğinden geçmektedir.
Kaynak: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1724390
Yazar: Gülşen Serap Çekerol, Niyazi Kurnaz
Hazırlayan: Ezgi Genç, Uşak Üniversitesi Lojistik Yönetimi Öğrencisi, Lojistikçilerin Sesi Proje Koordinatörü.
