Tarladan sofraya gelinceye kadarki süreçte tarım ve gıda ürünlerinde yaşanan kayıpların en aza indirilmesi adına neler yapılması gerektiği 29 Mart 2018 tarihinde Mersin HiltonSA otelinde gerçekleştirilen 8. Tarım Gıda ve Soğuk Zincir Sempozyumu’nda tartışıldı.
Kayıpların önlenmesinde soğuk zincir ve doğru depolamanın önemine dikkat çekildi.
Hızlı nüfus artışına karşın tarım ve gıda ürün arzının aynı hızla artmaması, hatalı uygulamalar sonucu yaşanan ürün kayıpları, buna israfın da eklenmesiyle büyüyen sorunlar ile enflasyonda tarım ve gıda ürünlerinin etkili olması, bu alanda neler yapılması gerektiğinin daha yakından incelenmesi gerekliliğini de beraberinde getirdi. Tarım ürünleri ile gıdaların, depolanması ve dağıtılması sırasında karşılaşılan zorluklarla gereksinimlerin tüm taraflar tarafından bilinmesini sağlamak, etkin ve verimli soğuk zincir lojistiğinin önemini vurgulamak, sürdürebilirlik yönünde standartlar oluşturmak, iş birliği ve birlikte hareket ortamı geliştirmek adına, “8. Tarım, Gıda ve Soğuk Zincir Lojistiği Sempozyumu” düzenlendi. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) ile Lojistik Derneği (LODER) iş birliğinde düzenlenen toplantıda tüm tarafların uzlaşarak işbirliği içinde hareket etmesi gerekliliği, bu alanda eğitimin önemi, doğru planlama, standardizasyon, teknoloji kullanımı ve en önemlisi de ürüne değecek el sayısının azaltılması gerekliliği öne çıkan konular oldu.
Toplantıda tarım ve gıda sektöründe ürünler sofraya ulaşana kadar üretimin yaklaşık yüzde 25’inin zarar gördüğü, buna tüketici israfının da eklenmesi ile kayıpların yüzde 35’lere vardığı anlatıldı. Önümüzdeki süreçte bu kayıplara iklim değişiklikleri nedeniyle yaşanan sıkıntılar, doğal afetler, artacak enerji ihtiyacı gibi faktörlerin de eklenmesi ile gıda ve tarım ürün arzının düşebileceği, ancak insan nüfusunun artması, gelirin yükselmesi, beslenme tarzının değişmesiyle gıda talebinin ise artabileceğine dikkat çekildi. Bu arz talep dengesinin yeniden sağlanabilmesi için mevcut tarımsal ürünlerde yüzde 60’lara varan artış yaşanması gerekliliği vurgulanan toplantıda yeni tarım arazisi açma imkanı bulunmaması nedeniyle mevcut arazilerden daha fazla verim alınması, hasatta yapılan hataların, paketlemede, soğuk zincirde, depolamada ve perakende sektöründe yapılan hataların en aza indirilerek yaşanan ürün kayıplarının önüne geçilmesinin gerekliliğine değinildi.
Tüm dünyanın Endüstri 4.0’a yöneldiği ifade edilen toplantıda, sorunların çözümü noktasında gerek tarıma gerekse içinde depolama ve nakliyenin de bulunduğu lojistiğe de teknolojinin girmesinin kaçınılmaz olduğu kaydedildi. Tedarik Zinciri 4.0 kavramı ile birlikte bu zincirin çevikliğinin artacağı, ulaşım ve depolama maliyetlerinin yüzde 30 azalacağı, yönetim maliyetlerinin büyük oranda düşeceği, dijital olarak iletişim kurulan sistemde kağıdın ortadan kalkması ile birlikte envanter maliyetlerinin yüzde 75 azalacağı vurgulandı. Zincirin tüm paydaşlarının eş zamanlı olarak iletişimde bulunarak yaşanabilecek anlık sıkıntılara karşı anında refleks geliştirme, pozisyon alabilme imkanı yakalayabileceğine dikkat çekildi. Teknolojinin izlenebilirliği artıracağı, analiz çalışmalarını güçlendireceği, maliyetleri düşüreceği, karlılığı artıracağı, yaşanan ürün kayıplarını minimize edeceği, gıda güvenliğini artırıp erişebilirliği güçlendireceği kavramları üzerinde duruldu. Ancak tüm bunların sağlanabilmesi için tarafların eğitimine önem verilmesi gerektiği vurgulanan toplantıda konuşmacılar işbirliğinin de bu noktada büyük önem taşıdığını dile getirdi. Özellikle doğru kooperatifleşmenin önemi vurgulandı. Ürün pazarlaması, tarımsal teşvik mekanizmaları, değişen tüketici talepleri de üzerinde durulan diğer konular arasında yer aldı.
Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren MTSO Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Aşut, bu tür toplantıların, çağın popüler deyimiyle ortak akıl ve uzman görüşlerinin önemli bir büyük veri oluşturduğunu söyledi. “Önemli olan bu büyük veriyi iyi analiz etmek, buna bağlı sorun ve çözümleri ve bunların sonucu olması gereken somut uygulamaları ortaya koyabilmektir” diyen Aşut, “Ülkemiz birçok konuda olduğu gibi, tarım ve gıda ürünlerinin etkin depolaması ve lojistiğinde de farkındalık aşamasını çoktan geçmiştir” ifadelerini kullandı. Artık farkındalık oluşturma değil somut uygulamaları, özellikle çağın yeni devrimi olan 4.0 vizyonunu kullanarak, dijitalleşmeyi sektöre entegre edip, yeni ve etkin çözümlere ulaşma zamanı olduğunu vurgulayan Aşut, önemli olan paliyatif değil, sürdürülebilir bir standart yaratmak olduğunu söyledi. Güvenliğin de kalitenin de sağlık ve rekabet gücünün de temelini bu standartların oluşturacağını kaydeden Aşut, “Böylesi sempozyumların, önemli bilimsel temelli ortak akıl buluşmalarının bu somut gelişmeyi ortaya çıkaracak bilgiyi ve yol haritasını ortaya çıkartacağına gönülden inanıyorum” dedi.
LODER Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş ise açılıştaki konuşmasında tarım ve gıda sektörünün ülke ekonomisindeki önemine ve lojistiğin ise tarım ve gıda sektöründeki etkisine dikkat çekti. Türkiye’de lojistik kavramı tam olarak oturmadan bir de buna tedarik zinciri kavramı eklendiğini belirten Tanyaş şunları söyledi: “Tarım ve gıda, her zaman önem arz edecek konular. Bu sektörde çok önemli sorunlar olduğunu biliyorsunuz. Ürünlerde tarladan sofraya gelinceye kadar yüzde 25 kayıplar oluşuyor. Merkez Bankası hesaplamalarına göre yüzde 21 düzeyinde enflasyona etkisi var. Hem kayıp yaşanıyor hem de enflasyona yansıyor. Tarım gıda işini işbirliği ile birlikte planlayıp düzeltmemiz gerekiyor. Bu, çok yönlü bir iş. İlaçtan gübreden başlayıp eve kadar giden orada da bitmeyen atıklarla süren, gıda zehirlenmelere giden geniş bir iş. Bu nedenle işbirliği önemli. Bu noktada konunun lojistik ve tedarik zincri kısmı büyük önem taşıyor.”
İki oturumda gerçekleşen sempozyumun ‘Tarım-Gıda Tedarik Zincir Yönetimi’ başlıklı ilk oturumunda Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arzu Tektaş Tarım 4.0 konulu sunum gerçekleştirdi. Yine Boğaziçi Üniversitesi’nden Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gökhan Özertan ‘Tarımda Talep Planlama Modelleri’ konusuna değinirken Maltepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Tanyaş ‘Tarım-Gıda Tedarik Zinciri Tasarımı için Bir Model’ isimli konuşmasını gerçekleştirdi. Devres Teknoloji ve Danışmanlık Firma Sahibi Prof. Dr. Onur Devres ‘Gıdaların Raf Ömründe Soğuk Zincirin Önemi’ konusuna değinirken, Çukurova Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümünden Prof. Dr. Okan Özkaya, ‘Bahçe Ürünlerinde Ön Soğutma ve Taşıma Koşullarında Ortam Koşullarının Kalite Üzerine Etkileri’ konusuna dikkat çekti. Ege Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümünden Prof. Dr. Fatih Şen, ‘Meyve ve Sebze Taşımada İzlenebilirlik’ konulu sunum gerçekleştirirken Antalya Bilim Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden Doç. Dr. Işılay Talay Değirmenci ile Öğr. Gör. İsmail Karayün ‘Donmuş Gıda Ürünlerine Yönelik Dağıtım Kararları’ konularını anlattı. ‘Soğuk Zincir Lojistiğinde Yenilikçi Çözümler’ başlıklı ikinci oturumda ise Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’nden Ziraat Mühendisi Mustafa Ünlü, ‘Turunçgillerde Hasattan Sofraya Kadar Yaşanan Kayıplar’ konulu sunum gerçekleştirdi. Devres Teknoloji ve Danışmanlık adına Prof. Dr. Onur Devres, ‘Gıda Güvenliği ve İzlenebilirlik’ konularına değinirken Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünden Dr. Betül Vazgeçer, ‘Türk Gıda Kodeksi’ni anlattı. Yine Devres Teknoloji ve Danışmanlık Firmasından Av. Emine Devres ‘Bilgi Güvenliği ile İlgili Hukuki Mevzuat ve Pratik Durum’ konulu sunumunu gerçekleştirirken Endüstri Mühendisi Görkem Köse, Ölçme ve Kalibrasyon – Ölçüm ve Bilgi Güvenliği’ni anlattı. Tarım Reformu Genel Müdürlüğünden Dr. Neşe Altıntaş ise ‘Tarım ve Gıda Ürünlerinde Pazarlama Faaliyetleri’ konulu sunumunu dinleyicilerle paylaştı.
